دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.روستای دیزباد؛ با سواد ترین روستای ایران با اولین شبکه برق خصوصی کشور
زهرا صالح نژاد، در روز سه شنبه, ۴ آبان ۹۵ ساعت ۱۰:۰۰ مطلبی را در سایت کجارو در باب دیزباد منتشر کرده است که جزء بهترین مطالب در خصوص دیزباد قلمداد می شود که به دلیل خلاصه بودن برای کسانی که دیزباد را می شناسند، می تواند لذت بخش باشد و برای کسانی در مورد دیزباد آشنایی کافی ندارند، نیاز به توضیحات مضاعفی خواهد داشت.
وی می نویسد: روستای دیزباد در شهر نیشابور بعد از ماسوله گیلان زیباترین روستای پلکانی ایران است. این روستا باسوادترین روستای ایران نیز است. با کجارو همراه باشید.
دیزباد در ناحیه شمال کیلومتر ۸۰ جاده مشهد نیشابور و روی سلسله جبال بینالود و در میان رودخانه‌ها و چشمه‌های جوشان و باغ‌های سرسبز قرار دارد. روستایی پر از توربین‌های بادی که وقتی به چند کیلومتری آن می‌رسید تغییر ناگهانی دما را به خوبی حس می‌کنید و خنکای ناشی از آب‌وهوای مطبوع آن، حال و هوای روح و جسمتان را عوض می‌کند. تاریخ استنادی این روستا به سال ۹۵ هجری شمسی برمی‌گردد. نام آن در قرن سوم قصر الریح و سپس چهل اشکوب بوده است. قدمت دیزباد و سوابق فرهنگی آن موجب دگرگونی هویت مردم شده است. تاسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال ۱۳۱۲ از جمله گران‌بهاترین منابع دگرگونی فرهنگی این دیار بوده است.
بعد از ماسوله، دیزباد معروف‌ترین روستای پلکانی در ایران است، با این تفاوت که پوشش جنگلی روستای دیزباد مثل ماسوله انبوه و سرسبز نیست.
ویژگی‌های روستای دیزباد
اکثریت مردم دیزباد در شهرستان مشهد و نیشابور ساکن بوده و اغلب آنها در فصل بهار و تابستان برای انجام امور مربوط به باغداری در دیزباد به سر می‌برند. باغداری به روش‌های نوین شغل دوم اکثریت مردم دیزباد بالا است، لیکن از منظر علاقه به زادگاه و موطن اکثریت مردم به این کار به‌عنوان شغل نمی‌نگرند و آن را بهانه‌ای برای رفتن به دیزباد تلقی می‌نمایند.
روستای دیزباد روستایی است که مردم آن صد درصد باسواد هستند اولین مدرسه روستای دیزباد در سال ۱۳۱۲ تاسیس شد و ناصرخسرو نام داشت. این روستا توانسته است نخبگانی را به جامعه تحویل دهد که موجب مباهات همه روستاییان است این روستا در سال ۱۳۴۸ به‌عنوان یکی از معدود روستاهایی صد درصد باسواد جهان در یونسکو به ثبت رسید.
مردم دیزباد با گویش خاصی سخن می‌گویند که تا حدودی شبیه گویش مردم نیشابور است.
روستای گردشگری دیزباد
روستای آسیاب‌های آبی در قرن سوم هجری، دیزباد را به عنوان قصرالریح می‌شناختند. بعد از آن هم این روستا به چهل اشکوب و کمی بعدتر هم به دیزباد تغییر نام داد؛ اما مهم‌ترین عنوانی که این روستا در تاریخ چندین ساله خود یدک می‌کشد روستای آسیاب‌های آبی است که در زمان حمله مغول‌ها به این نام شهرت یافت. در زمان حمله مغول‌ها به نیشابور، دیزباد یکی از روستاهایی بود که از این بلای خانمان‌سوز در امان ماند. به همین علت در مدت زمان کمی، به مرکز آسیاب گندم‌های منطقه تبدیل شد و مردم از شهرها و روستاهای مختلف به اینجا می‌آمدند تا گندمشان را آسیاب کنند. جالب است بدانید هنوز هم بیشتر دیزبادی‌ها شغل آبا و اجدادی‌شان یعنی باغداری را ادامه می‌دهند و نگاه باغداران روستا به منابع تولید، نگاهی کاملا علمی است. «برای استفاده بهینه از آب، تمامی استخرها و کانال‌های خاکی پوشش داده شده است. حتی کشاورزان روستا هم با تراس‌بندی‌های فراوان، اراضی حاصلخیز ایجاد کرده‌اند تا تعادل دام و مرتع کاملا رعایت شود.» این کارها در کنار توجه ویژه به سلامت و کیفیت محصول باعث شده تا این منطقه به‌عنوان یکی از صادرکنندگان عمده گیلاس و آلو به بازارهای اروپایی و حاشیه خلیج فارس تبدیل شود. «تنوع و کیفیت گیاهان دارویی یکی دیگر از سرمایه‌های طبیعی روستاست و برای بعضی از خانواده‌ها منبع درآمد محسوب می‌شود.»
روستای دیزباد
مراسم چیله بجست (گویش محلی)
این مراسم یکی از زیباترین مراسم اهالی دیزباد است. این رسم در دیزباد و برخی از روستاهای نیشابور در شب آخر بهمن ماه به پاسداشت نعمت‌های الهی برگزار می‌گردد و شباهت بسیاری به مراسم چهارشنبه سوری باستانی ایرانیان دارد. مراسمی که در سال‌های گذشته به دست فراموشی سپرده شده بود اما در سال ۹۳ با همت شورا و اهالی هر چند با حضور اندک افراد ولی به گرمی برگزار شد.
مراسم نوحصار
این مراسم نیز از معروف‌ترین مراسم اهالی دیزباد است.
اکثریت اهالی دیزباد اعم از ساکنین روستا و شهرها و نیز دیزبادی های مقیم خارج از کشور سعی می‌کنند در این مراسم شرکت نمایند. در گویش محلی نو به دره یو شکلی می‌گویند که قسمت اول مراسم در آن برگزار می‌گردد، حصار نیز قلعه‌ای در دورترین اراضی روستاست که شاهد برگزاری قسمت دوم مراسم است. در مورد این مراسم دو روایت ذکر شده : اول اینکه توسط شخصی عارف به نام امامقلی معروف به خاکی خراسانی که از مشاهیر دیزباد است نقل شده و روایتی است از سیر سلوک این عارف. روایت دوم که بی‌شباهت به روایت اول نیست بیان می‌کند که این سنت از کتاب منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقه الحقیقه سنایی و چند اثر عرفانی دیگر نشات گرفته و مضمونی از شرح سلوک و معراج عرفا است. هرچند این مراسم تا حدود زیادی با این دو روایت همخوانی دارد ولی هر دوی آنها سینه‌به‌سینه نقل گشته و در مورد صحت آنها نمی‌توان نظری قاطع داد. در این مراسم که از سحرگاه شروع می‌شود برگزارکنندگان به صورت گروهی (هر گروه معمولا از فرزندان و عروس و دامادها و نوه‌های هر بزرگ خاندان تشکیل می‌شود البته قابل ذکر است به دلیل کثرت ازدواج فامیلی و یا داخل روستایی که به شدت بین اهالی در دیزباد رایج است این گروه‌بندی را نمی‌توان به‌طور کاملا قطعی تصور کرد) تا ظهر در قسمت اول اطراق کرده و پس از آن با عبور از دو وادی در قسمت اول و پنج وادی در قسمت دوم و در مجموع هفت وادی عشق به فنا فی الله می‌رسند.
صنعتی
باد محلی منطقه دیزباد با توجه به شرایط مناسبی که دارا است، دارای جنبه اقتصادی محسوب می‌شود. این باد با گسترش تفکر استفاده از انرژی‌های نو در سطح جهان و کشور به‌عنوان کانون تامین انرژی آینده منطقه مد نظر قرار گرفته است. مهم‌ترین مزیت این باد مناسب بودن آن برای تولید انرژی برق است. همچنین در تابستان تا حدود زیادی به تعدیل و لطافت هوا در مناطق میانی و شمالی دشت نیشابور کمک می‌کند. با توجه به این شرایط نیروگاه بادی دیزباد در سال ۲۰۰۲ در این منطقه احداث شد.
محصولات روستای دیزباد
این روستا دارای خاک بسیار حاصلخیز و آبی بسیار گوارا و غنی از املاح مفید و بسیار خنک بوده که این موارد در کنار باغداری بسیار علمی و اصولی که زاییده سواد همه اهالی روستا است باعث بازده کمی و کیفی باغ‌ها شده و محصولات کاملا ارگانیک درجه یک را به وجود می‌آورد، به طوری که بعضی محصولات آن در جهان در زمره بهترین‌ها در شاخه محصولات باغی ارگانیک است. ظرفیت ممتاز روستا از یک طرف و توجه ویژه به سلامت و کیفیت محصول از طرف دیگر این منطقه را در رده صادرکنندگان عمده گیلاس و آلو به بازارهای اروپایی و حاشیه خلیج تبدیل کرده و تنوع و کیفیت گیاهان دارویی نیز از دیگر سرمایه‌های طبیعی این روستاست. محصولات کشاورزی دیزباد شامل گیلاس، آلو، سیب، آلبالو، گردو، بادام، زردآلو، هلو، گلابی، توت و ... بوده که بیشترین محصولات آن گیلاس، آلو، سیب، گردو و آلبالو است
مشاهیر روستای دیزباد
امامقلی خاکی خراسانی از شاعران فارسی زبان در سده ۱۱ هجری قمری
محمد فدایی خراسانی از شاعران و نویسندگان فارسی زبان در سده ۱۲ هجری قمری.
اولین شبکه برق خصوصی کشور
اوایل وسیله روشنی‌بخش روستای دیزباد، مولدی بود که با زغال سنگ کار می‌کرد. با این حال با غروب خورشید و تاریک شدن هوا، تنها وسیله روشنی‌بخش مردم سوسوی ستارگان بود. این بود که مردم روستا به فکر افتادند تا همانند مردم شهرهای تهران، تبریز و مشهد فکری به حال رفت‌وآمد در شب بکنند. کاری که محصلان و دانش‌آموزان دیزبادی به خوبی از پس آن برآمدند و اولین شبکه برق خصوصی روستا را به کار انداختند. «دانش آموزان و معلمان دیزبادی سرمایه‌ی عظیمی برای مردم روستا بودند. آنها با همکاری یکدیگر و مردم و با استفاده از چراغ‌های سفالی، فلزی و شیشه‌ای منازل، کوچه‌ها و حتی معابر روستا را مجهز به برق و روشنایی کردند تا مردم برای رفت‌وآمد در تاریکی هوا مشکلی نداشته باشند.» کسانی بودند که هر شب نردبان به دوش، همراه با ظرف‌های نفتی و روغن گیاهی و حیوانی در دست، چراغ‌های دیوارکوب و فانوس‌های آویزان روی تیرهای چوبی را روشن می‌کردند. البته بیشتر این چراغ‌ها به خاطر اینکه مخزنشان کوچک بود و همچنین به خاطر سوخت کم تا ساعاتی بعد از بامداد روشن می‌ماندند. با این حال بیشتر مردم سعی می‌کردند تا با تاریک شدن هوا خودشان را به خانه برسانند و به تاریکی شب نخورند. برای همین روشن نبودن روستا در آن ساعات مشکل چندانی به حساب نمی‌آمد.
برگزاری مراسم کارناوال روز معلم در دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- روز چهارشنبه 12 اردیبهشت مراسم جشن میلاد مسعود امام زمان و بزرگ داشت روز معلم ، در حضور چند صد معلم و با شرکت تعدادی از مدیران کل، روسای ادارات نیشابور و مشهد، بخشدار زبرخان و همچنین جمع کثیری از مردم دیزباد در محل میدان ورزشی غرقاب برگزار شد.
به گزارش دیزباد وطن ماست، در این مراسم لوح تقدیر و هدایایی زیادی به معلمین و حامیان طبیعت و محیط زیست داده شد.
لوح تقدیر مدیر کل مشارکت های مردمی معاونت رئیس جمهور و ریاست سازمان محیط زیست کشور نیز توسط مهندس ناصری به شورای دیزباد تقدیم شد.
دکترجهانی استاد دانشگاه فردوسی ، مهندس مزروعی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی، دکتر عظیمی نژاد ریاست دانشکده علوم پزشکی نیشابور، مهندس شکوه میرشاهی مدیر کل جذب و سرمایه گذاری استانداری خراسان رضوی، مهندس طالبان فر معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان، مهندس ابراهیم نیا مدیر برنامه و بودجه اداره کل میراث فرهنگی خراسان، عارف خانی بخشدار زبرخان، مهرآبادی رئیس آموزش و پرورش نیشابور و تاراش رئیس آموزش و پرورش بخش، دکتر سلطانی پزشک فوق تخصص گوارش، مهندس اعتمادی و خانم سعادتی رئیس و معاون اداره گردشگری نیشابور و تعدادی از معلمین پیش کسوت دیزبادی در بیانات کوتاهی روز معلم را تبریک گفتند.
در خلال برنامه، پیام تلفنی مسعود آروین مدیر اسبق دبیرستان دیزباد و همچنین دکتر درویش از افراد سرشناس بین الملی محیط زیست کشور به صورت زنده پخش شد.
اجرای چند موسیقی سنتی همراه با رقص محلی توسط مهندس حامد صاحبی، عباس رحمانی، حسین، مسعود و قربانعلی میرشاهی و گروه جعفری با سروده های میرنامک و خان محمدمیرشاهی بخش های دیگر مراسم بود. همچنین خواسته های عمرانی، بهداشتی، آموزشی، زیست محیطی و ... دیزباد با اجراهای طنز آمیز از مسئولین حاضر در برنامه درخواست گردیدکه از طرف آنها قول همکاری و مساعدت داده شد.
در جشن میلاد و روز معلم دیزباد خانم اعتماد رضائی مدیر مجتمع غیر دولتی آوا مشهد به اتفاق جمعی از همکاران نیز شرکت نموده و مبلغ یک میلیون تومان به انضمام هدایایی به دانش آموزان و مدرسه دیزباد تقدیم نمودند. گفتنی است هزینه های این مراسم نیز بدون کمک شورا و دهیاری و توسط روابط عمومی تامین شده اس.
محمد اسماعیل پورمحمد؛ در حین جوشکاری اسکلت سالن عمومی دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- در ساخت جماعتخانه دیزباد افراد زیادی از مناطق مختلف حضور داشتند. یکی از این افراد که خدایش بیامرزاد، محمد اسماعیل پور محمد بود.
پنج مکان تاریخی دیزباد که اکنون اثری از آن باقی نیست
«دیزباد وطن ماست»- پنج مکان تاریخی در دیزباد وجود داشت که متاسفانه از آن هیچ اثری باقی نمانده است.
- یکی مسجد قدیم دیزباد که از کلی ستون چوبی ساخته شده بود. البته مسجد کنونی رو در همین مکان درست کردند.
- دومی مکان خانه کُلو بود که وقتی جماعتخانه کنونی در حال احداث بود ازش استفاده می کردن، اونم با سقف چوبی و الوار البته هیچ ستونی نداشت. با یک تاقچه بلند و یک کتابخانه.
- سومی، مدرسه ناصر خسرو. که هیچ اثری از آن باقی نمانده است.
- چهارمی اسیاب ابی سر مزار که الان شرکت نفت شده
- پنجم کارخانه برق دیزباد که الان مخابرات شده
نام های مختلف دیزباد در طول تاریخ
«دیزباد وطن ماست»- انجمن ملّی ،9444 ، ص944و31 مینویسد :درکتاب «انس المهج و حدائق الفرج» آمده:
دیزباد یکی از قرأ نیشابوراست و قصرالریح نوشته اند.
-مقدّسی دراحسن التقاسیم، ص91 دیزباد را قصرالریح (کاخ عطراگین) نام برده که باد و نسیم خوش در آن می وزد.
- عبدالفاخرصاحب سیاق التواریخ می نویسد: حسام منیعی بانیِ مدرسه منیعی نیشابوردر سرِآب رودخانه دیزباد رباطی ساخت که آنرا رباطِ بدیعی گویند (تاریخ نیشابور/ سیدعلی مؤیّدثابتی، کتاب-تهران : انتشارات آثار ملّی، 9444 ، ص01 )
- المنجد، چ بیستم بیروت ص980و اقرب الموارد، ج9، ص931 و فرهنگ خلیلی ص989 مواردفوق راتأیید نموده اند.
-در کتاب حدودالعالم من المشرق الی المغرب اشاره ای به قصرالریح نموده که منظور دیزباد می باشد. ص4
سنگ نوشته های دیزباد:
ـ سنگ نوشته از قبرستان شاه پسندی بنام فاطمه بنت اسد که تاریخ فوت )919 )هجری ذکرشده است.
ـ سنگ نوشته قبرستان قلعه کهنه بدست آمده بنام » ری قمری می باشد.
