دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.بازه های دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- شاهرخ میرشاهی در نوشته ای به بازه های دیزباد پرداخته است. این نوشته زیبا را با هم می خوانیم. ضمنا می توانید از طریق این لینک به نقشه هوایی کوهستان دیزباد دسترسی داشته باشید.
دیز باد و بازه هایش، این گفتمانى بود که همیشه بگونه معمایى در ذهن دیزبادى ها مانده است. این همه بازه در گوشه و کنار دیزباد با نامهاى عجیب و غریب که در درازاى زمان شکل یافته اند و اکنون به گونه اى تلفظ میشوند که گاهى فهمیدن ریشه و سبب نامگذارى آنها دشوار می نماید، براى شناختن ساخت تاریخ دیزباد از اهمیت ویژه اى بر خوردارند.
بازه هاى دیزباد را میتوان چنین تقسیم کرد: از دشت دیزباد پائین که هم مرز دیزباد می شود تا آسیاى عبدالکریم در سر راه قاسم آباد، از اینجا تا سرمزار دیزباد، از سر مزار در همین راستا تا "دهند او"، از اینجا به طرف راست به نام بازه راه (راست) و چپ، بازه چپ.
از سرمزار به طرف چپ (رودخانه گیلگیلى) تا سر تلخ جعفرى، از اینجا تا سر غرغاب، سپس در ادامه تا تلخ درخت سنجد، از آنجا تا دوراهى کمرسیه در طرف چپ و پیش قجغر در طرف راست که دو بازه را نیز با همین نامها تشکیل می دهند. در ادامه کمر سیه، سى خواه وجود دارد...
این بازه ها خود به تنهایى از مجموعه چندین کلاته، چشمه و ... تشکیل شده اند و در نامگذارى امروزه برخى از واژه ها کاملا بگونه دیگرى تلفظ می شوند.
مثلا کلاته تبدیل به کل شده است. براى مثال کلغذرو، از مجموع کل (کلاته) غذر (جایى که خوردنى دارد) رو (رویانده شدن) و به چم جایى که خوراکزار است و درخت میوه و ... داشته است.
و یا بلقسرو از مجموعه بلقس (گیاه بلقیس) رو (روئیدن) و به چم جایى که بلقیس زار است می باشد. نزرو (نى زار رو) به چم جایى که نى زار بوده است و به همچنین کلدروفچه (کلاته بوفچه) به چم کلاته اى که در آن بوفچه (بوم ، بوف و یا جغد کوچک) فراوان بوده است. بازه حشام (جایى که حیوان وحشى بیشتر داشته است)، شمرغى که احتمالا شاهمرغى بوده است، تخته شلغمى یا تخته دیزباد که براى کشت شلغم مناسب بوده است، آغچه که شاید آغلچه بوده است...
ولى نامهایى هستند که وجه تسمیه آنها مجهول است (براى من) مانند التنوزوم که شاید اورته نظام بوده باشد که واژه اورته خود باید تغییر شکل یافته واژه دیگرى باشد...اغال کفسه (شاید کلفسه) ، فرزنى، سى خواه (شاید سیه خواه؟)، جو تریز، سرگو (شاید سر گاو؟) [به نظر بنده شاید سر گودال] ، شمشیر تیغ، دو آغلى (دو اغل) ، زردگزار... و ...
برخى دیگر از نامها بر اساس ساختار زمین شناسى می باشد. مانند کمر زرد، کمر سیه، سنگ سفید، پیش لوکه، پیش قجغر، تلوسى، خاک سفیدى، پى کمر، دهن بازه ده، گولوش (گاو در لوش نشسته؟) در همین گولوش است که یک اسب فرستاده هاى روسى در داخل آن فرو می رود و ... نوزند و (ناوزندان) به چم اینکه کوه دره اى ناوى شکل را تشکیل می دهد که شاید در پشت دو کمرى که دهانه دره را تنگ میکند چیزى و یا کسى زندانى بوده و یا ...؟ ... سیه نو به چم ناو سیاه ... ؟ کج ناو به چم ناو کج ؟ و ... دهند آو (دهانه آب)، کلاته دوکمرى، کلاته کال زرد، دهند آو (دهانه آب)، کلومباو (جایى که آب جمع می شود) ...، النگ دراز ...
برخى بر اساس درخت قدیمى که در آن منطقه بوده و درختان بدین گونه در منطقه بهتر رشد می کنند، مانند درخت سنجد، درخت جوز و جوزکلاغى ، ...
برخى به مناسبت عبور شخصیتى از ده مانند: تخت شاه، تخت گاه، تخت قلندرو (قلندران)، باغهاى قلندرى، حیط سلطانى و ....
برخى به نام مبتکر یک کلاته مانند کلاته عبدالله به نام پدر بزدگ عقیل از بالاى ده، کلاته هاى امان الله، فرج الله، جو ( جوى) ابراهیمى و ....
برخى از کلاته ها نام جدید گرفته اند (در هنگام ثبت اسناد) مانند نوبهار (کلاته شورآبى -شوروى) ده دوست (کلاته خیرات) ، ...
برخى بر حسب جا، باغهاى بالا، باغهاى ته، باغهاى موده، بازه دینو (ده نو)، باغهاى حیط و پشت حیط ، ...
بررسى نام بازه ها از اهمیت ویژه اى برخوردار است و بر اساس آنها میتوان تاریخ دیزباد را نیز گزارش کرد.
مثلا حتما رابطه بین قلندرها، قلندر آباد که دهى در نزدیکى دیزباد است و گروهى از آنجا به دیزباد مهاجرت کرده اند با تخت قلندران دیزباد و باغهاى قلندرى رابطه تنگاتنگ وجود دارد و باید شواهدى در این جهت پیدا نمود.
و یا نامهاى تخت شاه، شاه پسندى، تختگاه و ... نیز شاهدى بر یک پدیده تاریخى هستند که باید مشخص گردد.
در فرصت دیگر فهرست نام کلاته ها، جوى ها (باغ ها) را در سراسر دیزباد آورده و پس از آن با همکارى هموندان این سامانه آنها را کامل خواهیم کرد.
اولین برف پاییزی کوهستان دیزباد را سفیدپوش کرد
«دیزباد وطن ماست»- نخستین برف پائیزی کوهستان دیزباد وطن ما را سفید پوش کرد.
به گزارش دیزباد وطن ماست، به نقل از محمد گنجعلی کارشناس آب منطقه نیشابور بارندگی دیزباد از ساعت 19 شنبه 25 مهر ماه شروع و تا ساعت 5 بامداد روز بعد ادامه یافت.
این گزارش می افزاید میزان بارندگی در منطقه مسکونی دیزباد 15 میلی متر گزارش شده است .
در قله قجغر و ارتفاعات بازه راه و بازه چپ و سایه خواه برف ریزش و زمین را سفید پوش کرد. بر اساس نظر این کارشناسان کشاورزی با توجه به میزان بارندگی، سردی هوا و ریزش برگ درختان دیگر نیازی به آبیاری اغلب باغات دیزباد نیست.
برخی از باغداران دیزبادی برای مصرف خانواده، در حاشیه باغات خود شلغم می کارند. لذا این گروه از کشاورزان به منظور رشد بیشتر مزارع شلغم و شیرین تر شدن آنها می بایستی یک تا دو مدار دیگر آبیاری را ادامه دهند.
هشدار شورای اسلامی دیزباد درباره سوزاندن درختان بید
«دیزباد وطن ماست»- برخی از دیزبادی ها در سال های اخیر برای درست کردن غذای نوحصار درختان بید را می سوزانند.
به گزارش دیزباد وطن ماست، سوزاندن درختان بید در بیدستان نوحصار یکی از بزرگترین جفاهایی است که در حق محیط زیست دیزباد انجام شده است.
سنت نوحصار دیزباد با وجود درختان بید معنا پیدا می کند و در سال های اخیر این درخت توسط برخی دیزبادی ها سوزانده شده و متاسفانه هیچ کسی نیز برای کاشتن و جایگزین کردن آنها با درختان بید جدید، همت نکرده است.
برخی از دیزبادی ها نیز درختان گردو را جایگزین بید کرده اند، اما باید دانست که بید هوای اطراف خود را تلطیف می کند اما گردو دی اکسید کربن پس می دهد و تاثیر مطلوبی بر هوای اطرافش ندارد.
- اطلاعیه شورای اسلامی دیزباد برای روز نوحصار
شورای اسلامی دیزباد در پیامی از دیزبادی ها درخواست کرده است که درخت بید را که یک سرمایه ملی است، آتش نزنند. در این اطلاعیه آمده است:
قدمت درختان بید بازه راه و بازه چپ به قرن ها قبل بر می گردد و نیاکان ما به درستی قدر و ارزش آنها را می دانستند و از منافع این گونه درخت اطلاع داشتند، پاره ای از خواص آن را می توان به شرح زیر برشمرد:
بید چوب بسیار با ارزشی دارد که در ساخت درب و پنجره و سقف منازل کاربرد دارد و استفاده از آن موجب حفظ معماری سنتی در روستای گردشگری دیزباد خواهد شد.
سایه بید بسیار فرحبخش است زیرا میزان اکسیژن دهی و تبخیر و تعرق و دمای زیر سایه انداز آن بسیار مطلوب است. طراوت و سرسبزی بازه راه و بازه چپ مرهون وجود درختان بید است و نوحصار این مراسم زیبای کهن در سایه همین درختان بید دلپذیر است.
- برتری درخت بید نسبت به درخت گردو برای طبیعت دیزباد
درخت گردو ریشه راست و عمودی دارد در حالی که درخت بید ریشه ای افشان دارد، این فرم ریشه بهترین نگهدارنده سنگ و خاک در بستر رودخانه است، در حقیقت ریشه افشان درختان بید یک نوع گابیون طبیعی هستند که مانع حرکت سیل در بستر رودخانه می شوند و حفاظت طبیعی باغ های کنار رودخانه را بر عهده دارند.
ریشه افشان بید، موجب نگهداری آب در بستر رودخانه می شود و نمی گذارد آب از دسترس خارج شود، پر آب بودن و پایداری آب جوی های بازه راه و بازه چپ مرهون ریشه افشان درختان بید است که حکم اسفنج طبیعی را دارند.
- جایگزین شدن درخت گردو و آسیب های آن
طی چند سال اخیر برخی از دیزبادی ها درختان گردو را جایگزین درختان بید می نمایند و متاسفانه با سوزانیدن درختان بید بدترین روش جایگزینی را انتخاب کرده اند این عمل غیر اصولی نه تنها به لحاظ زیست محیطی محکوم است بلکه لطمات این کار غلط را باید در سیل های آینده و همچنین نفوذ آب سطحی به عمق زمین و در نتیجه کاهش آب جوی های بازه چپ و راه ارزیابی کرد.
- درخواست شورای اسلامی از مردم دیزباد
امیدواریم، هم ده دیاران عزیز به نکات فوق بیندیشند و از سوزانیدن درختان بید پرهیز نمایند، سر برداری درختان بید بهترین روش کنترل شاخ و برگ (کانوپی) آنهاست که ضمن اجازه به رشد شاخ و برگ درختان گردو، این درختان زیبای کهنسال نیز محافظت می شوند.
شورای اسلامی دیزباد اعلام کرده است: «برای آشپزی از شاخه های خشک استفاده کنید.» در عین حال در پیام شورای اسلامی دیزباد تصریح شده است: «هیچ کس حق ندارد یک درخت کامل را برای جایگزینی با درخت گردو آتش بزند.»
با اتمام برداشت گیلاس رودخانه دیزباد، قیمت گیلاس باز هم بالا رفت
«دیزباد وطن ماست»- برداشت گیلاس رودخانه دیزباد در آخرین روزهای تیرماه به پایان رسید و قیمت گیلاس نیز با افزایش قابل توجهی همراه بود.
به گزارش دیزباد وطن ماست، قیمت هر کیلو گیلاس صادراتی دیزباد امروز با 500 تومان افزایش به 6000 تومان رسید و گیلاس بازار نیز با 500 تومان افزایش به قیمت 5500 تومان معامله شد. قیمت یک کیلو گیلاس کارخانه ای 4700 تومان گزارش شده است.
با اتمام برداشت گیلاس رودخانه دیزباد پس از عید سعید فطر نگهبانی از محل آسیاب عیسی به سر مزار بر می گردد و صرفا در روزهای جمعه نگهبانی در محل آسیاب انجام می شود.
مهندس محمود کردی در گفتگو با دیزباد وطن ماست درباره مشکل آب منازل گفت: «متاسفانه هنوز بسیاری از خانواده ها در خصوص مصرف آب رعایت نمی کنند و مشکل آب هنوز به قوت خود باقی است.»
گفتنی است آب رودخانه دیزباد در بازه چپ و بازه را دبی مناسبی دارد و در بازه بالا قدری با کم آبی مواجه هستیم.
