دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.دیزباد علیا در واپسین روزهای نوحصار 1392
نوحصار دیزباد علیا امسال نیز در تاریخ اصلی خودش، جمعه آخر مرداد برگزار خواهد شد. این مراسم بی نظیر تک زمانی و تک مکانی خیل کثیری از دیزبادی ها را از سراسر دنیا به سوی خودش جمع خواهد کرد. این اولین نوحصار در دوره جدید شوراهای دیزباد است.
پیشبینی می شود از 18 مرداد تا زمان نوحصار دیزباد جای سوزن انداختن نباشد. اگر چه این روزها نیز دیزباد صحنه بی بدیلی از حضور دیزبادی هایی است که میوه های آخرین درختان خود را می چینند.
شاید امسال نوحصار برخی محققان نیز برای مشاهده این جاذبه تک زمانی و تک مکانی به دیزباد بیایند. اما در عین حال هنوز تسهیلات لازم برای حضور این عزیزان در نظر گرفته نشده است.
امیدواریم در سال های آینده شرایطی پدید آید که این افراد با همراهی تور گاید به نوحصار بیایند تا ضمن دسترسی به منابع موثق به صورت سازماندهی شده در نوحصار دیزباد حضور یابند.
پیشنهاد راه اندازی صندوق توسعه دیزباد توریستی
دیزباد این روزها مانند طفلی است که بدون اینکه دوران طفولیت را سپری کرده باشد به درون جامعه آمده است. نبود زیرساخت های مناسب و امکانات و تسهیلات مورد نیاز برای یک روستای توریستی در روستای دیزباد روز به روز روشن تر می شود. وقتی مردم از نقاط مختلف به دیزباد که اینک دارای جاده آسفالته است، می آیند و هیچ جایی برای استراحت نمی یابند و لاجرم بساطشان را در باغ های مردم پهن می کنند و ناگهان با صاحب باغ که احتمالا عصبانی است روبرو می شوند، چه نگاهی نسبت به دیزباد پیدا می کنند.
هر دو حق دارند:
توریست می گوید این روستا توریستی است و من آمده ام که از طبیعت اینجا استفاده کنم.
دیزبادی هم می گوید آخر اینجا باغ من است، محل تفریح شما نیست.
این کشاکش تا کی ادامه پیدا خواهد کرد؟
به نظر می رسد بسیاری از موارد بستگی به تلاش های دولت آینده دارد. اما غیر از آن مردم روستا نیز باید برای حل این معضل تلاش کنند.
1. راه های درون دیزباد هنوز خاکی اند.
2. طرح هادی هنوز به اندازه کافی کارایی خود را نشان نداده است.
3. پارکینگ به اندازه کافی وجود ندارد.
4. حتی سرویس بهداشتی مناسب برای توریست وجود ندارد.
5. مکان هایی برای شستشوی ظروف و لباس تدارک دیده نشده است.
6. بهداری دیزباد دکتر ندارد و اگر خدایی ناکرده برای کوهنوردان اتفاقی بیافتد باید به شهر بروند.
7. باغ ها حصار درستی ندارند و دیوار ها بایستی هرچه زودتر بالا رود تا املاک خصوصی مورد استفاده عامه مردم قرار نگیرد.
8. سیستم آبرسانی لوله ای باید هرچه بیشتر مکانیزه شود تا از هدررفت آب جلوگیری شده و مازاد آب در رودخانه باعث زیبایی بیشتر دیزباد شود.
9. در مکان هایی باید کوه تراشیده شود و پارکینگ، رستوران، هتل و... درست شود.
10. قلعه منصور ضمن تجدید بنا و مرمت نیازمند راه پله است.
11. در مراسم نوحصار رفت و آمد اتومبیل به سختی انجام می شود. یا باید کاملا به صورت سنتی برگردد و یا راه ها عریض تر و پارکینگ در نزدیکی نوحصار برای ماشین ها تدارک دیده شود.
12. کتابخانه مسجد دیزباد نیازمند کتب بیشتر و تعدادی کامپیوتر است تا با حضور گردشگران بتوانیم نمایشی از فرهنگ دیزبادی را که از سالیان گذشته در این روستا جریان داشته با این کتاب ها و تکنولوژی همراه کنیم. کاش می شد اینترنت وایمکس یا دی اس ال نیز در روستا راه اندازی کنیم.
13. سوپرمارکت های لوکس و باغ سراها برای برگزاری مراسم های مختلف نیز مورد نیاز است.
به این فهرست می توان موارد بیشماری را افزود. اما سوال اینجاست که چگونه این امکانات باید در دسترس قرار گیرند؟
خداوند در قرآن شریف می فرماید: «خدا سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی دهد، مگر آنکه آن قوم خود سرنوشت خویش را تغییر دهند.»
ما نیز برای تامین این نیازها به منابع مالی نیازمند هستیم. «دیزباد وطن ماست» توصیه و پیشنها می کند که برای جلوگیری از حرکت های انفرادی که در نهایت حرف و حدیث های زیادی را به همراه دارد، دهیار محترم و شورای ده می توانند با لحاظ کردن قوانین در زمینه راه اندازی صندوق توسعه دیزباد و با مراجعه به بانک گردشگری که احتمالا تسهیلاتی را در این زمینه به دیزبادی های عزیز می دهد، حرکت روبه رشدی را برای آبادانی دیزباد آغاز کنند.
در غیر اینصورت اگر صرفا منتظر اقدامات دولت باشیم، شاید تا زمان رسیدن به شرایط مطلوب دیزباد ناهمواری های فراوانی را تجربه کنیم. گفتنی است که برای سرمایه گزاری در حوزه گردشگری بایستی به معاونت سرمایه گذاری و طرح ها، دفتر مناطق نمونه گردشگـری، مراجعه کرد.
آدرس : تهران- خیابان گاندی جنوبی- روبروی کوچه یکم ، معاونت سرمایه گذاری و طرح ها ، طبقه سوم دفتر مناطق نمونه گردشگری. تلفن : 88661752
فاکس : 88798157 پست الکترونیک : mantaghe nemoone @ itourism.ir
دیزباد از نگاه جواد اسماعیلی
تارنمای «روشناوند - کنعان» گزارش تصویری و نوشتاری بسیار خوبی از دیزباد بالا ارائه داده، که عکس های آن با کادر مشکی در آینده منتشر می شود. اما گزارش نوشتاری آن را در این یادداشت به طور کامل نقل می کنیم.
دیزباد در ناحیه شمال کیلومتر 80 جاده مشهد نیشابور و روی سلسله جبال بینالود و در میان رودخانه ها و چشمه های جوشان و باغ های سرسبز قرار دارد. دیزباد در میان دژی از کوهها مأمنی است برای زنان و مردانی که با مشکلات جنگیده اند و برای پیشرفت و تعالی خویش لحظه ای از تلاش باز نایستاده اند.
تاریخ استنادی این روستا به سال 95 هجری شمسی برمی گردد. نام آن در قرن سوم قصر الریح و سپس چهل اشکوب بوده است. قدمت دیزباد و سوابق فرهنگی آن موجب دگرگونی هویت مردم شده است.
تأسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال 1312 از جمله گرانبهاترین منابع دگرگونی فرهنگی این دیار بوده است. مردم و جوانان دیزباد با وجود مشغله فراوان لحظه ای سستی نکرده و درجات علم و کمال را با سرعت طی نموده اند و این روستا توانسته است نخبگانی را به جامعه تحویل دهد که موجب مباهات همه روستاییان است، به طوری که در سال 1348 نام دیزباد به عنوان یکی از معدود روستاهای صددرصد باسواد ایران در یونسکو به ثبت رسید.
در حدود 60 سال قبل که شبها بیشتر روستاها غرق در تاریکی بود دیزبادیان فانوسهایی را در معابر آویز کرده بودند تا ستارگان تنها روشنی دهنده نباشند و در فاصله زمانی اندکی اولین شبکه برق خصوصی روستا افتتاح شد.
دیزبادیها به فرهنگ و سنن تاریخی خود بسیار پایبند هستند، از جمله سنن بسیار زیبای این روستا روز نوحصار می باشد که از سال 912 همه ساله در مکان خاص و تاریخی مشخص برگزار می شود تمامی اهالی روستا اعم از ساکنین روستا و ساکنین شهرهای ایران و همچنین دیزبادیهای مقیم خارج از کشور سعی می کنند در نوحصار شرکت کنند. نوحصار پیام آور وحدت، یکرنگی، تسلیم و تواضع شرکت کننده گان در آن است.
از جمله مکانهای تاریخی دیگر، می توان به تخت قلندران، نووعده گاه و جایگاه چرخ ریسمان عاشق اشاره کرد. در حال حاضر نیز این روستا دارای دو مجتمع بزرگ و زیبا ی فرهنگی، مذهبی و خدماتی است.
شغل اکثر مردم دیزباد باغداری است، نگاه باغداران دیزبادی به منابع تولید نگاهی نسبتا علمی است. به منظور استفاده بهینه از آب تمامی استخر و کانالهای خاکی پوشش داده شده است به نحوی که بدون اجازه مردم قطره ای آب جا به جا نمی شود.
تعادل دام ومرتع از سالها قبل اجرا شده و کشاورزان با تراس بندی های فراوان، اراضی حاصلخیز را ایجاد کرده اند. دیزباد به دلیل شرایط زیست محیطی مناسب و مدیریتی آگاهانه شرایط مطلوبی را برای تولید انواع محصول باغی ایجاد کرده است. ظرفیت ممتاز روستا از یک طرف و توجه ویژه به سلامت و کیفیت محصول ازطرف دیگر این منطقه را در رده صادر کنندگان عمده گیلاس و آلو به بازارهای اروپایی و حاشیه خلیج تبدیل کرده و تنوع وکیفیت گیاهان دارویی نیز از دیگر سرمایه های طبیعی این روستاست.
به شهرت بلند دیزباد و نام و یاد ماندگار این خطه فرهنگ ساز و زادگاه علم و دانش، اخلاق و معرفت چه نیکوست که به آبادی آن همت گماریم و با بازسازی روستا به سبک قدیمی و همچنین ایجاد یک مجتمع علمی-فرهنگی شبانه روزی بار دیگر افتخارات گذشته را تکرار کنیم.
مراسم عرفانی نوحصار دیزباد نیشابور
در بخشی از نوشته دکتر الهه معروضی در باب نوحصار دیزباد آمده بود: «امام به امام قلی می گوید: اگر شانه در میان محاسنت گیر کند حاجتت برآورده می شود.»
باید خدمتتان عرض کنم که حاجت روا شدن در اندیشه امام قلی جایی ندارد و اگر هم دارد بسیار کوچک است. او به فنا فی الله شدن می اندیشد. خواست او حقیقت است. این یادداشت را نوشتم، تا بگویم اگر به نوحصار می روید وقت کمی هم بگذارید تا درباره نوحصار با پیران و افراد صاحب اندیشه صحبت کنید. مطمئنا سر چشمه، این افراد را در نزدیکی میکروفن خواهید یافت.
از آنجا که اندیشه امام قلی به اندیشه مولانا نزدیک و از او سیراب شده بعید نیست که این غزل از مولانا که در ذیل می آید در شکل گیری نوحصار دیزباد بی تاثیر بوده باشد.
ای دل چه اندیشیدهای در عذر آن تقصیرها & زان سوی او چندان وفا زین سوی تو چندین جفا
زان سوی او چندان کرم زین سو خلاف و بیش و کم & زان سوی او چندان نعم زین سوی تو چندین خطا
زین سوی تو چندین حسد چندین خیال و ظن بد&زان سوی او چندان کشش چندان چشش چندان عطا
چندین چشش از بهر چه تا جان تلخت خوش شود & چندین کشش از بهر چه تا دررسی در اولیا
از بد پشیمان میشوی الله گویان میشوی & آن دم تو را او میکشد تا وارهاند مر تو را
از جرم ترسان میشوی وز چاره پرسان میشوی & آن لحظه ترساننده را با خود نمیبینی چرا
گر چشم تو بربست او چون مهرهای در دست او & گاهی بغلطاند چنین گاهی ببازد در هوا
گاهی نهد در طبع تو سودای سیم و زر و زن & گاهی نهد در جان تو نور خیال مصطفی
این سو کشان سوی خوشان وان سو کشان با ناخوشان & یا بگذرد یا بشکند کشتی در این گردابها
چندان دعا کن در نهان چندان بنال اندر شبان & کز گنبد هفت آسمان در گوش تو آید صدا
من فکر می کنم اینکه شب قبل از نوحصار افرادی برای مهیا کردن جای نشستن و احیانا بار گذاشتن آش، به نوحصار می روند، به دلیل همین دعا و نیایشی بوده که در آنجا انجام می شده. اینکه در شب قبل از نوحصار برای دعا و نیایش به نوحصار می رفته اند و بعدها در چرخشی تاریخی افراد برای مهیا کردن جای نشستن افراد دیگر و تدارکات لازم به نوحصار می روند.
بانک شعیب و نالهاش وان اشک همچون ژالهاش & چون شد ز حد از آسمان آمد سحرگاهش ندا
گر مجرمی بخشیدمت وز جرم آمرزیدمت & فردوس خواهی دادمت خامش رها کن این دعا
دعا و ناله شب نوحصار برآورده می شود. اما دل امام قلی آنها را نمی خواهد بلکه او جویای حق است. چیزی که تنها امام می تواند برای او به همراه داشته باشد. بنابراین به امام می گوید:
گفتا نه این خواهم نه آن دیدار حق خواهم عیان & گر هفت بحر آتش شود من درروم بهر لقا
گر رانده آن منظرم بستست از او چشم ترم & من در جحیم اولیترم جنت نشاید مر مرا
جنت مرا بیروی او هم دوزخست و هم عدو & من سوختم زین رنگ و بو کو فر انوار بقا
گفتند باری کم گری تا کم نگردد مبصری & که چشم نابینا شود چون بگذرد از حد بکا
گفت ار دو چشمم عاقبت خواهند دیدن آن صفت & هر جزو من چشمی شود کی غم خورم من از عمی
ور عاقبت این چشم من محروم خواهد ماندن & تا کور گردد آن بصر کو نیست لایق دوست را
اندر جهان هر آدمی باشد فدای یار خود & یار یکی انبان خون یار یکی شمس ضیا
به نظر بنده این ابیات که در بالا مشاهده می کنید، اوج اخلاص و بندگی است. آنچه در اندیشه امام قلی به وضوح دیده می شود. زیرا طریقه او این مسیر را برایش تدارک دیده است. حرکت از خانه کلو تا بالای قلعه و سپس چشیدن خاک دقیقا تداعی گر بیت زیرین است. مولانا می گوید:
چون هر کسی درخورد خود یاری گزید از نیک و بد & ما را دریغ آید که خود فانی کنیم از بهر لا
در واقع مسیری که امام قلی در نوحصار به ما نشان می دهد، مسیری است که انسان شایسته است در آن فانی شود. آن مسیر مسیر حرکت به سوی حقیقت است.
که یکی هست و نیست جز او - وحده لا اله الا هو
امام قلی می خواهد به ما بیاموزد که همه چیز غیر از «هو» برابر با «لا» یا همان نیستی است. پس می گوید که خودتان را در برابر هیچ فنا نکنید. چیزی که ارزش داشته باشد و آن ذات پاک امام است. در پایان او این مفهوم را با دعایی به پایان می برد. می گوید که اگر انسان ها «خربندگی» پیشه کرده اند، خدایا خر را از آنها بگیر.
«خر» در این روایت نماد همه چیزهای بزرگی است که «هو» نیستند و لاجرم در نظام فکر مولانا و امام قلی برابر با «هیچ» هستند.
روزی یکی همراه شد با بایزید اندر رهی & پس بایزیدش گفت چه پیشه گزیدی ای دغا
گفتا که من خربندهام پس بایزیدش گفت رو & یا رب خرش را مرگ ده تا او شود بنده خدا
گزیده غزلیات شمسٍ (1387)، جلال الدین محمد بلخی، به کوشش دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، انتشارات امیرکبیر، صص 4و5
دیزباد نیشابور در سایت دکتر حسین سبحانی نیا
دکتر حسین سبحانی نیا نماینده محبوب مردم نیشابور در سایت شخصی خودش به جاذبه های نیشابور پرداخته و نیم نگاهی به دیزباد انداخته است. او در مورد دیزباد نیشابور می گوید:
شهرستان نیشابور
روستای ییلاقی دیزباد:
روستای دیزباد در 30 کیلومتری شرق نیشابور و در مسیر جاده ی مشهد واقع گردیده است. این روستای کوهستانی دارای پوشش گیاهی متنوع و آب و هوایی مطبوع و خنک می باشد. اکثر مردمان این روستا اسماعیلی مذهب هستند و هر ساله در فصل تابستان مراسم مذهبی خاصی را که باورها و اعتقادات آنان ریشه دارد برگزار می کنند. بسیاری از گردشگران نیز هر سال برای تماشای این مراسم به دیزباد سفر می کنند.
در دوره نمایندگی آقای سبحانی نیا قدم های خوبی برای توسعه دیزباد برداشته شده است.