دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.دیزباد در میان روستاهای بینالود در سایت پیدایش جانان
«دیزباد وطن ماست»- سایت پیدایش جانان در یادداشتی به رشته کوه بینالود پرداخته است و در این میان از دیزباد در میان سایر روستاهای این منطقه یاد می کند.
قلل بینالود در موقعیت جغرافیایی N362538 E585042 در استان خراسان رضوی واقع است. اثر طبیعی و ملی قله بینالود با مساحت یک هزار و 600 هکتار و منطقه حفاظت شده بینالود که 67 هزار هکتار آن متعلق به نیشابور است، به مناطق حفاظت شده این شهرستان اضافه شد. هدف از این اقدام حفاظت هر چه بهتر از تنوع محیط زیست منطقه بوده است. بلندترین نقطه رشته کوه بینالود، قله شیرباد با بلندی ۳۴۲۰متر است که در شمال روستای بوژان(شمال شرقی شهر نیشابور)قرار گرفته‌است. ولی قله بینالود با وجود ارتفاع کمتر از آن معروفیت بیشتری دارد. رشته کوه بینالود به طول تقریبی ۱۳۰ کیلومتر از شمال شهر نیشابور تا جنوب غربی شهر قوچان کشیده شده‌است. و جلگه و دشت نیشابور را از دشت مشهد و قوچان جدا می‌نماید.
سه رود خانه دائمی کشف رود، اترک و کال شور از این رشته کوه سرچشمه می‌گیرند. افزون بر این رودخانه‌های نسبتاً کم آبی همچون رودخانه‌های میرآباد، زشک و طرقبه، اخلمد، بوژان، خرو علیا، بار، و دیزباد علیا در دره‌های خرم این منطقه جریان دارند که بخش اعظم آب آنها صرف آبیاری باغها و زمینهای کشاورزی می‌شود. ریواس از معروفترین و مرغوبترین گیاهان خودروی این رشته کوه بشمار می‌رود. و در بخش شمال غربی رشته کوه بینالود پوشش درختچه‌های ارس بشکل تنگ دیده می‌شود.برف و یخ حاصل از بارشهای زمستانه و بهاره غالباً تا اواسط فصل تابستان در قله‌ها باقی می‌ماند. روستاها و تابستانگاه‌های زیبایی همچون بوژان، اخلمد، زشک و طرقبه، خرو، بار و دیزباد در دامنه این رشته کوه از چشم اندازه‌های بی مانند و بدیعی برخوردارند.
مشهورترین کوه استان خراسان به بلندی ۳۲۱۱ متر که در چند کیلومتری شمال شهر نیشابور قرار دارد. این کوه بخشی از رشته‌کوه البرز است و به بام خراسان شهرت دارد.∗ این کوه بین نیشابور و مشهد واقع شده‌است. با توجه به گرم خشک بودن منطقه دارای بارندگی قابل توجهی است (تقریباً ۴۰۰_۵۰۰) میلیمتر در سال. از دیگر قلل این رشته کوه می‌توان به شیرباد (۳۲۵۰) فلسکه (۳۱۰۰) قوچگر (۳۰۵۰) نام برد. در بخش شمالی این رشته کوه رشته کوه فرعی وجود دارد که دارای دره‌های صخره‌ای با ارتفاع ۲۰۰-۳۰۰متر می‌باشد. که معروفترین و پر آب‌ترین آن اخلمد می‌باشد که داری چندین آبشار می‌باشد که آبشار اصلی ۴۰متر ارتفاع دارد.دلیل آب و هوای خوش و معتدل، منطقه از پوشش گیاهی مناسبی برخوردار است، و گیاهان خودروی زیادی در منطقه وجود دارند، از قبیل: گون، ریواس ، آویشن ، زرشک کوهی، تمشک دم گاو ، زیره کوهی ، گلپر، و موسیر. بدلیل وجود همین تنوع گیاهی، منطقه دارای پوشش جانوری مناسبی نیز هست، و از جمله حیواناتی مانند قوچ، میش، عقاب، پلنگ، گرگ، شغال و روباه را می توان در این ناحیه مشاهده کرد.
دیزباد در «سایت گردشگری جاذبه ها»
«دیزباد وطن ماست»- سایت گردشگری جاذبه ها به بخش های مختلف روستای دیزباد پرداخته و گزارش خوبی از آن ارائه داده است.
به گزارش دیزباد وطن ماست، عنوان این گزارش، «روستای دیزباد نیشابور ، از زیباترین و باسوادترین روستای ایران» است و تمرکز آن بر زیبایی های دیزباد قرار گرفته است.
روستای دیزباد از توابع شهرستان نیشابور، پس از ماسوله گیلان، زیباترین روستای پلکانی ایران است و گفته می‌شود باسوادترین روستای ایران است.دیزباد از جاذبه های گردشگری نیشابور، در ۸۰ کیلومتری جاده مشهد – نیشابور و روی سلسله جبال بینالود، در میان رودخانه‌ها و چشمه‌های جوشان و باغ‌های سرسبز قرار دارد. روستایی پر از توربین‌های بادی که وقتی به چند کیلومتری آن می‌رسید، تغییر ناگهانی دما را به خوبی حس می‌کنید و خنکای ناشی از آب‌وهوای مطبوع آن، حال و هوای روح و جسمتان را عوض می‌کند.
پیشینه تاریخی این روستا به سال ۹۵ هجری شمسی می رسد به طوری که اسم آن چندباری در طول تاریخ تغییر کرده است؛ در قرن سوم به قصرالریح و در بعدها به چهل اشکوب معروف بوده است. تاریخ طولانی و پیشینه فرهنگی، هویت مردم این ناحیه را با تحولات زیادی روبرو کرده است. یکی از ارزشمندترین منابعی که باعث این تحول فرهنگی شده افتتاح مدرسه ناصرخسرو در سال ۱۳۱۲ بوده است. تاسیس این مدرسه خانواده ها را تشویق کرد تا بچه ها را به مدرسه بفرستند، کم کم خانواده های بیشتری از روستا به این کار روی آوردند و همه بچه ها باسوار شدند. با اینکه در آن زمان در روستاهای دیگر رفتن به مدرسه کار چندان متداولی نبود اما این کار در روستای دیزباد امری عادی به حساب می آمد.
قدمت دیزباد و سوابق فرهنگی آن موجب دگرگونی هویت مردم شده و تأسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال ۱۳۱۲ از دگرگونی های فرهنگی این دیار بوده است. امروز بیشتر مردم روستا در دانشگاه تحصیل کرده و برای پیشرفت بیشتر به شهرهای مجاور رفته اند اما زادگاه پدری شان را فراموش نکرده و در ماه های گرم سال به آن سر می زنند.این روستا توانسته است نخبگانی را به جامعه تحویل دهد که موجب مباهات همه روستاییان شده و در سال ۱۳۴۸ به‌عنوان یکی از معدود روستاهای با ۱۰۰ درصد باسواد جهان در یونسکو به ثبت رسیده است.
روستای دیزباد به مانند روستای معروف ماسوله، معماری پلکانی دارد اما در آن خبری از جنگل های سرسبز و انبوه شمال نیست. بیشتر مردم این روستا ساکن مشهد و نیشابور هستند و در فصل های بهار و تابستان برای کارهایی مثل باغداری راهی این دیار می شوند. اکثر مردم دیزباد بالا، باغداری را به عنوان شغل دوم خود انتخاب کرده اند اما در نظر بیشتر آن ها باغداری تنها بهانه ای برای بودن در زادگاه است نه کاری برای پول درآوردن و امرار و معاش.از دیرباز شغل بیشتر ساکنان این محل باغداری بوده و امروز هم این شغل هچنان ادامه دارد.
این روستا دارای خاک بسیار حاصلخیز و آبی گوارا و غنی از املاح مفید و خنک بوده که این موارد در کنار باغداری بسیار علمی و اصولی که زاییده سواد همه اهالی روستا است، موجب بازدهی کمی و کیفی باغها شده و محصولات کاملاً ارگانیک و درجه یک را به وجود می‌آورد، به طوری که بعضی محصولات آن در جهان در زمره بهترین‌ها در شاخه محصولات باغی ارگانیک است. ظرفیت ممتاز روستا از یک طرف و توجه ویژه به سلامت و کیفیت محصول از طرف دیگر این منطقه را در رده صادرکنندگان عمده گیلاس و آلو به بازارهای اروپایی و حاشیه خلیج‌فارس تبدیل کرده و تنوع و کیفیت گیاهان دارویی نیز از دیگر سرمایه‌های طبیعی این روستاست.
گیاهان و گل های دارویی زیادی در روستا وجود دارد که بیش از 150 گونه را شامل می شود. قبلا افراد برای استفاده از گیاهان دارویی آنها را از ریشه خارج می کردند ولی در حال حاضر جلوی این کار را گرفته شده و کوه پوشیده از این گیاهان است.
در این منطقه شکار ممنوع شده است. کبک و بزکوهی از جانوران منطقه هستند. از سوی محیط زیست نیز پرندگانی نظیر چکاوک در این روستا رها سازی شده است.
مردم این روستا به آداب و رسوم سنتی خود کاملا پایبند هستند، نکته ای که جذابیت روستا را بیشتر کرده است. یکی از مراسم فرهنگی و سنتی این روستا «مراسم چیله بجست» است، آیینی که در شب آخر بهمن ماه برگزار می شود برای شکران نعمت های بیکران خداوند. این مراشم شباهت زیادی به چهارشنبه سوری دارد و با اینکه در سالیان اخیر فراموش شده بود اما در سال ۹۳ دوباره احیا شد.
روستای دیزباد همان طور که از اسمش مشخصه منطقه ای بادخیز است و از سال ۲۰۰۲ با احداث نیروگاه بادی در این منطقه از این باد برای تولید برق استفاده می شود. این باد همچنین آب و هوای خنک و لطیفی را برای دشت های شمالی و میانی نیشابور رقم می زند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید اولین شبکه برق خصوصی کشور در این روستا برقرار شده است. در زمان های دور مشکل رفت و آمد در هنگام تاریکی هوا، محصلان روستا را بر آن داشت تا اولین اولین شبکه برق خصوصی کشور را راه اندازی کنند.
صنایع دستی روستا در گذشته پارچه بافی بود. انواع پارچه ها، دستکش، نمد مالی برای زیرانداز، جوراب پشمی و از کارهای دستی مردم این روستا بوده ولی درحال حاضر کمتر شده است. صنایع چوبی نیز در روستا وجود داشته که بعضا در پنجره ها مورد استفاده قرار گرفته است.
شش ایده برای توسعه کشاورزی در دیزباد
مصاحبه با مهندس محمود کردی؛ از دیزآباد تا دیزباد (بخش دهم)
«دیزباد وطن ماست»- در بخش دهم ادامه مباحث مربوط به دیزباد را از نگاه مهندس محمود کردی با هم مرور می کنیم.
64. در زمینه توسعه فضاهای ورزشی در دیزباد اتفاقات میمونی رخ داد. سالن ورزشی و وسایل ورزشی مانند میز پینگ پنگ در دیزباد از این قبیل موارد بود. آیا هنوز این موارد مورد استفاده اند. وضعیت ورزش در حال حاضر به چه شکل است و چه تغییراتی در سال های اخیر رخ داده است؟
وسایل ورزشی شامل سه میز تنیس، فوتبال دستی و تشک کشتی و..... را گرفته و در محل مرکز بهداشت و مدرسه برای استفاده قرار داده شده اند.
65. گیاهان دارویی دیزباد یکی از موضوعات بسیار مهم در دیزباد بوده که با برنامه حفظ محیط زیست دیزباد، گیاهان دارویی نیز در دیزباد حفظ و گسترش یافته است. برخی طرح توسعه گیاهان دارویی در دیزباد را به عنوان یک صنعت مطرح می کنند. آیا این شدنی است؟ در حال حاضر برنامه حفظ گونه های کمیاب و گیاهان دارویی در دیزباد چه ثمراتی دارد؟ و چه آینده ای را می توان برای آن پیش بینی کرد؟
تنوع و کیفیت گیاهان داروئی در دیزباد بسیار عالی است و ما سعی در حفظ و نگهداری آنها داشته ایم و به مردم و گردشگران توصیه کردیم در حد مصرف خانواده خود جمع آوری کنند.
66. کارگروه کشاورزی دیزباد آموزش های خوبی را به دیزوندان ارائه می دهد. آیا در این حوزه دستاوردی داشته ایم؟ آیا کارگروه های دیگری نیز در این راستا تشکیل شده است؟ و اینکه ما در چه حوزه هایی نیاز به تشکل های تخصصی داریم که در حال حاضر آنها را نداریم؟
کار گروه کشاورزی در کارش موفق بوده است، همچنین کار گروه ورزشی، بهداشتی، اجتماعی و فرهنگی و ... نیز برنامه های خوبی را اجرا کرده اند.
67. نهادهای مدنی در دیزباد یکی دیگر از موضوعاتی است که با تقویت شورای اسلامی دیزباد می توانستند در دیزباد رشد کنند. آیا ما در این دوره غیر از دیزپاک و شرکت کوه و دشت، نهادهای مدنی دیگری در دیزباد داشته ایم؟ وضعیت این نهادها چه بوده و چه اقداماتی انجام داده اند؟
علاوه بر نهادهای نام دار، تشکل های دیگری نیز داشته ایم که برنامه های خوبی اجرا کرده اند و بهترین نهاد ما که در سطح کشور مطرح است شورای مشورتی است.
68. برنامه های فرهنگی در دیزباد برای همه دیزبادی ها روشن است. اما بعد از کرونا چه اقداماتی در راستای فرهنگ سازی در دیزباد انجام شده است؟ در باب فرهنگ سازی امروز تا چه اندازه موفق بوده ایم؟
برنامه های فرهنگی ما در سطح استان و کشور الگو بوده است، بعد از کرنا اهم فعالیت ما در حوزه آموزش ، پیشگیری و خدماتی بوده که باز هم در سطح کشور الگو بوده ایم که باعث شد در نیمه دوم اردیبهشت امسال نماینده سازمان هلال احمر جهانی و دبیر کل هلال احمر کشور از دیزباد بازدید کنند.
69. مدرسه شقایق های دیزباد یکی از مدارس موفق روستایی است. این مدرسه امروز در چه وضعیتی قرار دارد؟ شاگردان آن چه می کنند؟ آیا این دانش آموزان از نقش خود در آینده دیزباد اطلاع دارند؟ وضعیت تحصیلشان چطور است؟ و چه آینده ای را می توان برای آنها متصور شد؟
همانگونه که اطلاع دارید اولین برنامه و فعالیت این شورا در سال ۹۲ راه اندازی مدرسه به از ۸ سال تعطیلی بود از آن تاریخ به بعد از طریق بودجه مردمی آنرا مرمت و تجهیز کردیم به نحوی که هم اکنون هیچ گونه کمبودی ندارد.
70. هر ساله خبر سرمازدگی و مشکلاتی که باعث می شود محصول باغ های دیزباد تحت تاثیر قرار بگیرد منتشر می شود. آیا این مسائل راه حل دارند؟ آیا محصولات دیزباد برای مکان دیزباد مناسبند یا اینکه شرایط اقلیمی جهاد در حال تغییر است؟ توسعه کشاورزی در دیزباد مستلزم یک درآمد پایدار است که با این شرایط شکننده می شود، آیا راهکاری برای برون رفت از این شرایط وجود دارد؟
برنامه الگوی کشت را پارامترهای مختلفی تعیین می کند، ازجمله شرایط اقتصادی، اجتماعی، عرضه و تقاضا، صادرات و واردات، میزان آب، وضعیت خاک، شرایط آب. و هوائی و خلاصه اینکه تابع مارتیس می باشد. خوشبختانه در دیزباد آدم های تحصیلکرده و برنامه ریز کم نیستند و آنها همیشه در تعیین نوع گونه گیاهی سازگار و اقتصادی در تلاشند.
71. تجربه تولید ماسک در دیزباد برای توسعه صنایع دستی به نظر الگوی مناسبی می رسد. آیا برنامه ای برای توسعه فعالیت های زنان که تولید اشتغال و درآمد زایی کند انجام شده است؟
تولید ماسک در دیزباد، برنامه ای موقت بود که در اوائل کرنا در دیزباد شکل گرفت و تولیدات آن به صورت رایگان بین مردم توزیع شد.
72. شرایط سال های اخیر برای بسیاری از خانواده ها وضعیت اسفبار اقتصادی ایجاد کرده است. آیا در دیزباد نیز فقط ریشه دار شده است؟ در حال حاضر برای بهبود کیفیت زندگی دیزبادی ها چه اقداماتی در حال انجام است؟
برای برخی خانواده های ساکن در دیزباد بویژه زنان بیوه مشکل ایجاد شده است، ما در این ارتباط با برخی افراد برخوردار در داخل و خارج از کشور ارتباط بر قرار کردیم و کمک های خوبی گرفتیم و بین افراد ضعیف جامعه در چندین مرحله توزیع کردیم.
73. محمد درویش کیست و چطور به دیزباد آمد؟ آیا ما در این سالها با شخص دیگری نیز همانند درویش ارتباط گرفته ایم؟ آیا سخنان درویش در مجامع مختلف بر وضعیت دیزباد اثر گذار بوده است؟
محمد درویش یکی از شخصیت های بین المللی در ارتباط با محیط زیست است. ایشون پس از بازدید معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور در سال۹۴ به دیزباد آمدند و یکی از طرفداران مهم برنامه های زیست محیطی دیزباد هستند. هم اکنون افراد بسیاری از شخصیت های بلند پایه زیست محیطی کشور با ما در ارتباط هستند و ما از نظرات و برنامه های آنها بهره می بریم.
74. مساله اعتیاد در میان دیزبادی ها یکی دیگر از چالش های مهم در دیزباد است. آیا امروز شرایط از گذشته بهتر شده است؟ چه اقداماتی برای جلوگیری از این وضعیت فرهنگی اجتماعی در دیزباد انجام گرفته است؟
متاسفانه موضوع اعتیاد در دیزباد نیز وجود دارد ما سعی کردیم آنها را از جامعه دور نکنیم و در طرح های عمرانی آنها را به کار گرفتیم، کمک های مالی نیز به خانواده آنها داشته ایم.
75. مساله ریزش کوه در دیزباد هر ساله صدمات زیادی به جاده دیزباد می زند. شاید بتوان با استفاده از راهکارهای مهندسی جلوی این ریزش را گرفت. آیا در این زمینه امکانی وجود دارد؟
ما همه ساله در چند نقطه جاده آسفالته دیزباد ریزش کوه داریم و مجبور هستیم با دستگاه های سنگین و نیروی انسانی پاک سازی کنیم، متاسفانه دولت نیز بودجه ای برای رفع مشکل ندارد.
گیاه «برموس» دیزباد؛ عامل آتش سوزی ها
«دیزباد وطن ماست»- " برموس " گیاهی در دیزباد است که در تابستان خشک می شود و می تواند مثل انبار باروت عمل کند.
به گزارش دیزباد وطن ماست، با توجه به وفور گیاهان خشکی گریز از جمله برموس (شانه گو) که با قطع بارندگی ها شروع به خشک شدن می کنند، این گیاهان بسیار آتش زا هستند و همانند بنزین عمل می کنند.
هم اکنون سطح کوه ها و باغات را پوشانیده اند. کوچکترین جرقه ای باعث شعله ور شدن آنها می گردد. مهار آتش برموس بسیار دشوار خواهد بود .
متاسفانه طی دو سال گذشته علی رغم هشدار های روابط عمومی که از طریق فضای مجازی و نصب بنر های اطلاع رسانی در سطح روستا به آگاهی عموم رسید، بر اثر بی احتیاطی برخی از هم ده دیاران در چند نقطه دیزباد آتش سوزی رخ داد. چند باغ و قسمتی از کوه ها طعمه حریق شد. شورا ناگزیر شد سهل انگاران را جریمه کند.
اغلب سهل انگاران را دیزبادی های مقیم شهر ها تشکیل می دهند که در تیر و مرداد برای جمع آوری گیلاس به دیزباد می آیند و از آتش زا بودن این گیاه بی خبرند. در جمع بندی که از عوامل آتش سوزی های چند سال گذشته داشته ایم، مهمترین این عوامل عبارتند از :
- نابجا انتخاب کردن محل اجاق چای و غذا
- آتش بازی کودکان در اثر عدم توجه والدین
- آتش زدن گیاهان خشک شده زیر درختان میوه ( بویژه درختان توت ) ، به منظور تمیز کردن سایه انداز آنها، در حالی که روش درست جمع آوری گیاهان خشک شده بوسیله شن کش و بیل می باشد
- آتش زدن سوراخ موش و مار
- آتش زدن نخاله های باغی حاصل از هرس در مجاورت علوفه خشک
گفتنی است در این ارتباط شورا طی سال های گذشته، ده ها بنر تهیه و در نقاط مختلف نصب نموده است و در مجالس عمومی نیز بارها تذکر داده است اما متاسفانه این حوادث تکرار شده است.
امیدواریم این بار همگان احساس مسئولیت کنند و از هم اکنون طی تماس با دوستان و آشنایان این موضوع را یاد آور ی و هم رسانی کنند تا انشاالله در آینده شاهد وقوع چنین حوادثی نباشیم .