دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.گزارش تصویری کوهپیمایی گروه هدایت نیشابور در دیزباد بالا
حجت عطار در تارنمای گروه کوهنوردی هدایت نیشابور، گزارشی تصویری از کوهپیمایی این گروه در روستای دیزباد بالا ارائه کرده است. این گزارش که به تازگی منتشر شده، در 7 خرداد 91 عکاسی شده است.
دیزباد از نگاه جواد اسماعیلی
تارنمای «روشناوند - کنعان» گزارش تصویری و نوشتاری بسیار خوبی از دیزباد بالا ارائه داده، که عکس های آن با کادر مشکی در آینده منتشر می شود. اما گزارش نوشتاری آن را در این یادداشت به طور کامل نقل می کنیم.
دیزباد در ناحیه شمال کیلومتر 80 جاده مشهد نیشابور و روی سلسله جبال بینالود و در میان رودخانه ها و چشمه های جوشان و باغ های سرسبز قرار دارد. دیزباد در میان دژی از کوهها مأمنی است برای زنان و مردانی که با مشکلات جنگیده اند و برای پیشرفت و تعالی خویش لحظه ای از تلاش باز نایستاده اند.
تاریخ استنادی این روستا به سال 95 هجری شمسی برمی گردد. نام آن در قرن سوم قصر الریح و سپس چهل اشکوب بوده است. قدمت دیزباد و سوابق فرهنگی آن موجب دگرگونی هویت مردم شده است.
تأسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال 1312 از جمله گرانبهاترین منابع دگرگونی فرهنگی این دیار بوده است. مردم و جوانان دیزباد با وجود مشغله فراوان لحظه ای سستی نکرده و درجات علم و کمال را با سرعت طی نموده اند و این روستا توانسته است نخبگانی را به جامعه تحویل دهد که موجب مباهات همه روستاییان است، به طوری که در سال 1348 نام دیزباد به عنوان یکی از معدود روستاهای صددرصد باسواد ایران در یونسکو به ثبت رسید.
در حدود 60 سال قبل که شبها بیشتر روستاها غرق در تاریکی بود دیزبادیان فانوسهایی را در معابر آویز کرده بودند تا ستارگان تنها روشنی دهنده نباشند و در فاصله زمانی اندکی اولین شبکه برق خصوصی روستا افتتاح شد.
دیزبادیها به فرهنگ و سنن تاریخی خود بسیار پایبند هستند، از جمله سنن بسیار زیبای این روستا روز نوحصار می باشد که از سال 912 همه ساله در مکان خاص و تاریخی مشخص برگزار می شود تمامی اهالی روستا اعم از ساکنین روستا و ساکنین شهرهای ایران و همچنین دیزبادیهای مقیم خارج از کشور سعی می کنند در نوحصار شرکت کنند. نوحصار پیام آور وحدت، یکرنگی، تسلیم و تواضع شرکت کننده گان در آن است.
از جمله مکانهای تاریخی دیگر، می توان به تخت قلندران، نووعده گاه و جایگاه چرخ ریسمان عاشق اشاره کرد. در حال حاضر نیز این روستا دارای دو مجتمع بزرگ و زیبا ی فرهنگی، مذهبی و خدماتی است.
شغل اکثر مردم دیزباد باغداری است، نگاه باغداران دیزبادی به منابع تولید نگاهی نسبتا علمی است. به منظور استفاده بهینه از آب تمامی استخر و کانالهای خاکی پوشش داده شده است به نحوی که بدون اجازه مردم قطره ای آب جا به جا نمی شود.
تعادل دام ومرتع از سالها قبل اجرا شده و کشاورزان با تراس بندی های فراوان، اراضی حاصلخیز را ایجاد کرده اند. دیزباد به دلیل شرایط زیست محیطی مناسب و مدیریتی آگاهانه شرایط مطلوبی را برای تولید انواع محصول باغی ایجاد کرده است. ظرفیت ممتاز روستا از یک طرف و توجه ویژه به سلامت و کیفیت محصول ازطرف دیگر این منطقه را در رده صادر کنندگان عمده گیلاس و آلو به بازارهای اروپایی و حاشیه خلیج تبدیل کرده و تنوع وکیفیت گیاهان دارویی نیز از دیگر سرمایه های طبیعی این روستاست.
به شهرت بلند دیزباد و نام و یاد ماندگار این خطه فرهنگ ساز و زادگاه علم و دانش، اخلاق و معرفت چه نیکوست که به آبادی آن همت گماریم و با بازسازی روستا به سبک قدیمی و همچنین ایجاد یک مجتمع علمی-فرهنگی شبانه روزی بار دیگر افتخارات گذشته را تکرار کنیم.
دیزباد پلکانی به سوی تاریخ پرشکوه تمدن شیعی در خراسان
وبلاگ «معلولیت, محدودیت, نه ناتوانی» متعلق به «مجتمع خدمات بهزیستی روستایی شهید نصیری دیزباد سفلی» است که از مراکز غیر دولتی مشهد مقدس به حساب می آید. در این وبلاگ یادداشتی با عنوان «دیزباد پله کانی به سوی تاریخ» درج شده بود، که اگرچه در سایت های دیگر نیز به موارد مطرح شده در این یادداشت اشاره شده، اما نکات بدیعی نیز در آن وجود داشت که سبب شد، این یادداشت در «دیزباد وطن ماست» درج شود.
گفتنی است که جعفر فرخی این یادداشت را با اقتباس از یادداشتی که پیشتر توسط حسین داودی نوشته شده، تهیه کرده است.
دیزباد روستایی است در دل کوه بینالود در چهل کیلومتری جاده مشهد به نیشابور که در یک تقسیم بندی مهم به دو بخش دیزباد علیا و دیزباد سفلی تقسیم شده و در یک تقسیم بندی کم اهمیت تر و قدیمی تر به سه بخش دیزباد علیا (بالا) دیزباد وسطا (میانه) و دیزباد سفلی (پایین) تقسیم میشود.
دیزباد سفلی (دیزباد پایین) در منطقه ای هموار و بیابانی قرار دارد و مردم ان شیعه اثنی عشری هستند که به کشاورزی و دامداری مشغولند.
دیزباد وسطا (دیزباد میانه) که امروزه جز ویرانه و نامی از آن باقی نمانده و برای آشنایی بیشتر بگویم که آنجا همان کلاته شور آبی (ده دوست) میباشد و شمشیرتیغ و ده ملا جزء آن است که تنها ده ملا مسکونی میباشد.
دیزباد علیا (دیزباد بالا) روستایی زیبا و کوهستانی است که به سه بخش پایین ده میان ده و بالا ده تقسیم شده است. بافت معماری این روستا به صورت پله کانی است که پشت بام هر خانه حیاط خانه دیگر است ساکنان این روستا ترکیبی از شیعیان دوازده امامی و اسماعیلی هستند .
به جرات می توان گفت که در این روستا بر خلاف سایر مناطق ایران اختلاف مذهب نتوانسته باعث تفرقه و نزاع بین مردم آنجا شود و این مردم با صفا و صمیمیت و آرامش در کنار یکدیگر زندگی می کنند. در اینجا لازم میدانم جهت آشنایی ذهن کاربران گرامی مختصری راجع به اسماعیلیان توضیح دهم.
اکثریت شیعیان دوازده امامی هستند اما دو گروه دیگر در میان شیعیان هستند که اقلیت نسبتا بزرگی را در بر می گیرند یکی اسماعیلیان که بزرگ ترین گروهند و دیگری شیعیان زیدی که بیشتر در یمن زندگی می کنند و تا نیمه قرن پیش امام آنها بر یمن شمالی حاکم بود و اکنون برخی از پیروان آنها با حکومت یمن درگیرند .
نقش اسماعیلی ها در فلسفه و تعلیم و نیز سیاست در برهه هایی از تاریخ برجسته بوده است فاطمی ها که در شمال آفریقا ومصر حکومت میکردند اسماعیلی بودند و در زمان آنها بود که دانشگاه الازهر در قاهره تاسیس شد .
از میان شاعران برجسته اسماعیلی می توان از ناصر خسرو قبادیانی یاد کرد. اسماعیلیان رشته امامت را به اسماعیل پسر بزرگ تر امام جعفر صادق (ع) می رسانند و اکنون امام خود را شاهزاده کریم آقاخان میدانند که چهل و نهمین امام آنها شمرده می شود.
اسماعیلیان از تاجیکستان افغانستان و ایران برخاسته اند و بسیاری از آنها هم در پاکستان و هند زندگی میکنند اما بسیاری از آنها به کشور های دیگر جهان در قاره های آفریقا و اروپا و آمریکا نیز مهاجرت کرده اند.
اجداد آقاخان رهبر کنونی اسماعیلیه از ایران به هند مهاجرت کرده اند و اکنون دفتر اصلی او در نزدیکی مرز سوییس و فرانسه است .
کریم آقاخان کوشیده است تا مذهب اسماعیلیه را با زندگی امروز وفق دهد و با ایجاد شبکه های آموزشی و عمرانی زندگی پیروان خود را بهبود بخشد اگر چه شهرت اسماعیلیه به قلعه تاریخی الموت در حوالی قزوین است ولی تاریخ دیزباد نشان می دهد که بسیاری از اسماعیلیان قرن ها در کنار کوه بینالود و در بلندی های آن در نزدیکی نیشابور زیسته اند بسیاری از اقلیت ها برای در امان ماندن از تاخت و تازها پیوسته به کوهها پناه می برده اند تا بتوانند راه و رسم زندگی و سنتهای خود را در امان نگه دارند و دیزباد یکی از این گونه روستا ها است به سختی میتوان آنچه از روستای دیزباد باقی مانده را به عنوان بخشی از زندگی جامعه امروز اسماعیلیه در نظر گرفت ولی باز هم نمود هایی از زندگی اسماعیلیان در دیزباد دیده می شود.
در کنار بسیاری از دانشمندان و متخصصان اهل دیزباد دو شاعر نامی اسماعیلیه از دیزباد برخاسته اند محمد فدایی خراسانی و امامقلی خاکی خراسانی که مقبره هر دو آنها در دیزباد می باشد.
گفته می شود مسلمانان در سال 113 هجری قمری وارد منطقه دیزباد شده اند و تا آن زمان مردم آن مثل سایر مناطق ایران زرتشتی بوده اند. وجود سنگ قبر هایی با سابقه بیش از هزار سال در این روستا بیانگر قدمت حضور مسلمانان در این روستا است.
دیزباد بالا در ویکیپدیای فارسی
در دانشنامه آزاد ویکیپدیا در باب دیزباد علیا (دیزباد بالا) و دیزباد پایین به صورت مختصر و بسیار بهتر از گذشته بحث شده است. در این تارنما در باره دیزباد نیشابور آمده:
دیزباد نام یک روستا(دیزباد بالا) و یک شهر (دیزباد پایین) و منطقه‌ای در شهرستان نیشابور در بخش زبرخان است. شغل اکثر مردم دیزباد باغداری -به شکل نوین- است.روستای دیزباد که بر روی دامنه به صورت شرقی _ غربی استقرار یافته از نوع پلکانی است؛ واقع در دامنه‌های جنوبی رشته کوههای بینالود است.
محتویات
۱ ویژگی‌ها
۱.۱ مذهبی
۱.۲ فرهنگی
۱.۳ صنعتی
۲ مشاهیر دیزباد
۳ پیوند به بیرون
ویژگی‌ها
مذهبی
یک جماعتخانه در دیزباد
اهالی این روستااز پیروان مذهب اسماعیلیه و اثنی عشری هستند.پیروان شیعه اثنی عشری در بالا ده و میان ده و پیروان مذهب اسماعیلیه در پایین ده در دو محله اصلی دیزباد زندگی میکنند. روستا دارای سه قبرستان است. در دو قبرستان پایین و بالا دفن شدگان به طور یکدست از یکی از دو مذهب رایج در روستا هستند که به نظر می‌رسد به علت بعد مسافت قبرستانها از یکدیگر جدا شده باشند. مردم دیزباد که به صورت مهاجر در شهرهای مشهد، نیشابور و تهران زندگی میکنند به هیچ وجه از موطن اصلی خویش جدا نشده و در مراسم خاصی چون فصل برداشت محصول و مراسم مذهبی "نوحصار" که در هفتــه آخـر مــرداد برگزار میشود گردهم می‌آیند .نوحصار دیزباد نام مراسم مذهبی است که در جمعه آخر مرداد هر سال توسط هر دو گروه اسماعیلیه و اثنــی عشـری در منطقه‌ای به همین نام برگزار میشود. اهالی این روستا که معتقدند اسب علی از ایـن منطقه گذر کرده‌است همه ساله در روز یاد شده با قربانی کردن گوسفند در پای چشمه و توزیع گوشت آن بر این بـاورند کــه آب چشمه زیاد میشود.
فرهنگی
تأسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال ۱۳۱۲
در سال ۱۳۴۸ نام دیزباد به عنوان یکی از معدود روستاهای صددرصد باسواد ایران در یونسکو به ثبت رسید.
صنعتی
باد محلی دیزباد با توجه به شرایط مناسبی که دارا میباشد، دارای جنبه اقتصادی محسوب میشود . این باد با گسترش تفکر استفاده از انرژی‌های نو در سطح جهان و کشور بعنوان کانون تامین انرژی آینده منطقه مد نظر قرار گرفته‌است .مهمترین مزیت این باد مناسب بودن آن برای تولید انرژی برق است . همچنین در تابستان تا حدود زیادی به تعدیل و لطافت هوا در مناطق میانی و شمالی دشت نیشابور کمک می‌کند .با توجه به این شرایط نیروگاه بادی دیزباد در سال ۲۰۰۲ در این منطقه احداث شد.
مشاهیر دیزباد
امامقلی خاکی خراسانی از داعیان اسماعیلی و شاعران فارسی زبان در سده ۱۱ هجری قمری
محمد فدایی خراسانی از داعیان اسماعیلی و شاعران و نویسندگان فارسی زبان در سده۱۲ هجری قمری
میرشاهی ها در آئینه ویکیپدیا
دانشنامهٔ آزاد ویکیپدیا در مقابل واژه «میرشاهی» آورده است:
میرشاهی
لقب(ها) پادشاه مرعشیان
محل مرگ شهر دماوند
پیش از خان کوچک
پس از عبدالکریم دوم
دودمان مرعشیان
پدر عبدالکریم
دین اسلام
میرشاهی یکی از سه فرزند عبدالکریم بود. وی دو برادر دیگر هم داشت که بزرگ‌ترین آنان «میرسلطان محمود» بود[۱] ، که داماد ملک بهمن یکم پادوسبانی بوده‌است.[۲] پس از مرگ عبدالکریم دوم جمعی سلطان‌محمود را به عنوان جانشین پدر برگزیدند.[۱] جمعی دیگر نیز میرشاهی، که ولیعهد بود، بر تخت نشاندند و از امرا و اعیان برایش بیعت گرفتند.[۲] میرسلطان محمود و ملک بهمن در حال جمع‌آوری سپاه برای لشکرکشی به مازندران بودند که میرسلطان محمود درگذشت و میرشاهی بدین‌ترتیب بدون جنگ به حکومت رسید.[۲]
میرشاهی از ابتدا با آقامحمدروزافزون درگیر بود و سرانجام آقامحمد توانست طی چند نبرد با میرشاهی، وی را شکست دهد. پس از آن میرشاهی به شاه تهماسب یکم صفوی متوسل شد. وی درحال بازگشت بود که در دماوند توسط «مظفربیگ ترکمان» از ملازمان آقامحمد کشته شد.[۳]
- پانویس
- ۱٫۰ ۱٫۱ مجد 1388, p. 233
- ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ میرتیمور 1364, p. 109
- مجد 1388, p. 234
- منابع
- مجد, مصطفی (1388). ظهور و سقوط مرعشیان. نشر رسانش. ISBN 978-600-5011-15-9.
- میرتیمور (1364). تاریخ خاندان مرعشی مازندران. انتشارات اطلاعات