دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.
دیزباد وطن ماست
سایت رسمی روستای دیزباد علیا (بالا) از توابع شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی ایران.داستان نساء دختر دیزبادی
«دیزباد وطن ماست»- یکى بود ، همه بودند ، ما هم بودیم. در دیزباد دخترکى بود که نسا نام داشت. قدش به قد من بود و لى بلند تر می نمود. در تابستان لباس دخترانه اى به تن داشت که با یک پارچه کرباسى که روى شانه اش مى انداخت و در روى شانه دیگرش آنرا یا گره می زد و یا سنجاق ، خود را می پوشاند.
همه بچه ها در دیزباد کمک خانواده خود بودند و پسرها و دخترها تقریبا با کارهاى مشخص بخشى از کارهاى تابستانى را به عهده می گرفتند. مال چرونى در باغها ساده و سرگرمى خوبى براى کودکان در آن زمان بود. این کار، کارى بود که هم دختر ها و هم پسرها می توانستند بدون دغدغه خانواده ها انجام دهند. سرگرمى هاى همراه آن، ماهى گیرى در رودخانه، کبک گیرى در کوه، به دنبال تخم پرندگان گشتن و در زمان برداشت محصول در کوه ها، به پى درو رفتن، نخود دولمولى کردن و....در پایان فصل میوه، چاه سیب کندن و از این نمونه برنامه ها نوجوانان را تشویق به مال چرونى میکرد...ولى همه از یک چیز میترسیدند. که نامش محندعلى .. بود و کارش نگهبانى باغها.
نسا را میشناختم و او مانند دیگر نوجوانان، نیز در زمان تعطیلات مدرسه کارى را در خانه انجام می داد او در این هنگام تنها گاو شان را به چرا می برد.
شاید در مدرسه با نام او آشنا شده بودم ، چون زمان ما که بیش از دویست نفر دانش آموز به مدرسه مى آمدند، همه نام هم را می دانستند. ولى سبب برخوردم با نسا در تابستان این بود که چون بارها، ما که با گوسفندانمان به جاده پشت حیط می رسیدیم، یک گاو تنها بدون صاحب در مسیر راه در حرکت بود و زمانى که ما به گاو می رسیدیم همراه با سایر حیوانها، بز و گوسفندها به راه خود ادامه مى داد.
گاهى این گاو را از قافله جدا می کردیم و گاهى گاو خودش به راه دیگر می رفت. کم کم فهمیدم که این حیوان از دختر بازیگوشى است که همچنان در کنار جاده از دور گاو را پائیده ولى خود به دنبال پروانه هاى کنار جاده می دود.
بارها به نزد او می رفتم و او را وادار می کردم که تند تر راه رود..... ولى او عادت داشت که همچنان سرگرم آنچه دوست داشت باشد، حشرات بزرگ مانند ملخ را بگیرد، پروانه ها را بگیرد و ....و یا گلهاى کوچک کنار جاده را جمع آورى کرده و گاهى خم شود و آنها را ببوید......
بیشتر وقت ها ماکه از بالاده مى آمدیم او را در جاده پشت حیط روبروى باغهاى ته در می یافتیم و تا گدار بازه ده همراه بودیم. او تنها در این فاصله به بازیگوشى خود میپرداخت ....
گاهى که به گدار میرسیدیم او گاوش را جدا می کرد و از راه پشت گدار به راه کوهى گذشته و راهش را ادامه می داد...... این راه به کلاته ها و به شاهمرغى و التنزوم (اورته نظام) مى رفت و او گاو خود را براى چریدن به این کلاته ها مى برد.
در راه به پرسش هاى من که در بالا ها چه می گذرد پاسخ می داد و تعریف می کرد که کاریز ها با چاه هایشان وجود دارد که وقتى از بالا نگاه کنى هول می کنى. در داخل چاه ها کبوتر هاى چاهى لانه دارند. در آنجا بزنقوره وجود دارد و او زیاد تیر بزنقوره دیده است ، کبک ها می خوانند و .....
روزى از من پرسید که آیا میتوانم او را همراهى کنم و همه با هم به کلاته ها برویم....؟
پرسیدم محند على از آنجا ها می آید ؟ با پاسخ منفى او خوشحال شدم و به سوى کوه حرکت کردیم.
گاو راه خود را بلد بود و ما باید گوسفند و بز هاى پر رو را سر به راه می کردیم. و همینگونه سرگردان در لبلاى دره و تپه ها می گشتیم. ...... به کلاته اى رسیدیم ....
نسا از من پرسید که آیا می خواهى کبوترهاى چاهى را ببینى با خوشحالى پاسخ مثبت دادم....
....... ، او گفت حالا که گوسفند ها خوابیده اند می توانیم به طرف چاه هاى کاریز رویم و گبوترهاى چاهى را ببینیم.
او از پیش و من از پس او ، به نخستین چاه که رسیدیم، کفت بیا و در روى تپه هاى خاک کنار دهانه چاه به ایست. ....
.....نسا سنگ کوچکى را به داخل چاه انداخت ، ....صداى پرپر و پریدن کبوتر ها از داخل چاه مى آمد. لحضه اى بعد کبوتر ها یکى یکى و یا دو تایى از چاه بیرون می پریدند.
تعجب زده پرسیدم که تو از کجا میدانستى که کبوتر ها در چاه لانه داند. گفت که خانه کبوتر چاهى همیشه در چاه است ....
گفتم به چاه دیگر رویم ، ..... و رفتیم.
....از من پرسید که آیا میخواهى یک کبوتر بگیرى ، گفتم نه، میترسم به چاه بیفتم ، .....
گفت من برایت می گیرم.....
.... باز با حیرت به او نگریسته که او چگونه با کفش دم پائى نیمه پاره اش میتواند داخل چاه شده از چاه پائین رود و اگر در چاه افتد من که نمی توانم او را بیرون آورم ، از چه کسى کمک بگیرم .... و با چندین پرسش دیگر که در ذهنم می گذشت به او گفتم که شاید بهتر باشد وقتى تعدادمان زیاد باشد برگردیم و کبوتر بگیریم......
او بالبخندى گفت که کبوتر چاهى گرفتن براى او آسان است و لازم نیست که براى اینکار او به داخل چاه رود........
من همچنان به او نگاه میکردم که او چگونه این کار را خواهد کرد..... گفت بیا به نزدیک چاه رویم.....
در دیزباد معولا دهنه چاه هاى قنات ها بسته نیست و همیشه براى اینکه گاهگاهى چشمه را لاى روبى کنند از این دهانه هاى چاه لاى ها را با استفاده از چرخ چاهى که در دهانه چاه استوار می کنند، با طناب و سطلى لاى ها را بالا می کشند و در نتیجه خاک اول که از چاه کنى است به همراه خاک هاى لاى روبى در پیرامون دهنه چاه بگونه اى پراکنده هستند که تپه هاى کوچکى را که انگارى دهانه اتشفشان کوچکى هستند را تشکیل می دهند. .....
نسا به لبه چاه نزدیک شد و جاى پایش را استوار کرد که از داخل کفش دم پایى پایش لیز نخورد و به چاه پرتاب شود ......براى من نیز جایى را نشان داد که در آنجا بنشینم و براى کبوتر گیرى کمکش کنم.
من همچنان با هزار پرسش آنچه که نسا می خواست انجام می دادم. نسا آن چادرى که بر روى شانه اش بود را باز کرد و در کنارش گذاشت. .... او پیشتر گفته بود که سرو صدا نکنیم و از زیر پایمان نباید سنگى در چاه افتد. ... بالاخره هردو در کنار دهنه چاه نشسته بودیم و من داخل چاه را که نگاه میکردم ، قعر چاه تاریک بود ....
نسا در جایى از لبه چاه نشسته بود که با من در دست راست او که در کنار لبه چاه بود، نسبت به مرکز دهانه چاه زاویه عمودى تشکیل می داد.
نسا با اشاره به من آماده باش داد و من هراسان منتظر این بودم که می خواهد چکار کند .... پس از سکوتى نسبتا طولانى یک سنگى را داخل چاه انداخت. همینکه صداى پرپر کبوتر ها از داخل چاه به ما نزدیکتر شد به ناگاه همان پارچه اى را که روى شانهاش انداخته بود و اکنون روى زانوانش قرار داشت را به گونه اى روى دهانه چاه پرتاب کرد که کبوترانى در هنگام بالا آمدن از قعر چاه در دهانه چاه در چادر نسا گیر گرده به دام افتادند..... نسا از من خواست که کمکش کنم که چادرش را بسوى خود کشیم.
..... چادر را که مچاله کرده بودیم به کنارى آوردیم.
سه کبوتر در لابلاى آن گیر گرده بودند. نسا چادر را باز بسوى خود کشید و برداشت تا از کنار لبه چاه دور شدیم.......
کبوتر اول که بدستش آمد را رها کرد و یا که خود کبوتر پرید. کبوتر دیگر را به من داد و سومى را خودش نگه داشت. ...
هر کدام کبوترى داشتیم ....
او پرسید که می خواهى هردو کبوتر مال تو باشد ، گفتم که یکى هم خوبست ...
گفت حالا میخواهى چکارش کنى ، گفتم شاید مانند جوجه ببریم خانه کبابش کنیم ....
......می گفت که کبوتر بزرگ معلوم می شود ولى گوشت ندارد.....
بالاخره به این نتیجه رسیدیم که خوبست کبوتر ها را آزاد کنیم ، چون به نظر نسا یکى از آنها هنوز جوجه بود ....آن کوچکه اتفاقا دست من بود و نسا او را در دست من ناز می کرد و ...
تا اینکه خواستیم برگردیم ... با کبوترها به دهانه چشمه برگشتیم. به کبوترها نگاه می کردیم. هردو کبوتر با چشمان گرد و نگرانشان از ما هزاران سوال داشتند .....
و نسا گفت که ببین که چقدر گناه دارند و تکرار میکرد که بهترست آنها را آزاد کنیم.......
آنها را آزاد کنیم که بپرند. .....
نخست مال خودش را آزاد کرد و به نزد من آمد و پس از ناز کردن کبوتر گفت اگر دلت میخواهد تو نیز کبوتر را آزاد کن.
من نیز دستانم را که کبوتر در آنها گرفتار بودند بالا برده باز کردم و کبوتر..........پرید ........
داستان از پروفسور شاهرخ میرشاهی
کنترل اعتیاد در دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- یکی از معضلات جامعه ایرانی اعتیاد است و دیزباد نیز از این قاعده مستثنی نیست و معتادان به انواع مواد مخدر در دیزباد وجود دارند.
اما تعداد معتادان خوشبختانه زیاد نیست و بدین جهت می توان آنها را کنترل کرد. همانطور که می دانیم اعتیاد یک بیماری است و یک گناه بزرگ محسوب نمی شود. اگرچه در آموزه های دیزبادی ها استفاده از توتون و تنباکو و انواع مواد مخدر نظیر سیگار، مشروبات الکلی حرام است اما انسان است و فراموشکار و گاهی شرایط زندگی به گونه ای پیش می رود که فشارها بیشتر از توان انسان است و او را به زانو در می آورد.
اگرچه دین خود یک عامل آرامش است و اگر انسان در سختی ها به دین پناه ببرد می بیند که دین راهکارهای خوبی در مقابل انسان قرار می دهد، اما راهنمایان مذهبی به ویژه در سال های اخیر بسیار تخریب شده اند. این مساله یک مساله جهانشمول است و تریبون های مذهبی کم کم اقبال خودشان را از دست داده اند. در این شرایط است که افیون می تواند آرامشی موقت را برای آلام انسان ایجاد کند.
در چنین شرایطی میزان اعتیاد در حال افزایش است. شورای اسلامی دیزباد به عنوان یک نهاد اجرایی برای جلوگیری از این شرایط باید دست به اقدام می زد و مهمترین کاری که در این شرایط می توانست انجام شود را انجام داد و آن کارناوال سازی بود. کارناوال از انوع و اقسام آن می توانست به جذب جوانان منجر شود.
یکی دیگر از اقداماتی که شورای اسلامی انجام داد گسترش فضاهای دینی (مسجد) و ورزشی بود که این اقدام نیز در دیزباد به بهبود شرایط کمک کرد. اما هنوز ما با ایده آل فاصله داریم و شاید باید کارهای بیشتری در این حوزه انجام شود تا بتوانیم نسل جوانمان را در دیزباد و خارج از دیزباد از این بلای زمینی خلاص کنیم.
ساختمان واژه درفرهنگ دیزباد
«دیزباد وطن ماست»- هادی میرشاهی در ادامه مباحث خود به ساخت واژه در ادبیات دیزبادی می پردازد.
به گزارش دیزباد وطن ماست، وی می نویسد: ساخت واژه دردیزباد همانند زبان فارسی است و با آن تفاوت چندانی ندارد.
اختلاف در این است که برخی پیشوندها و پسوندهای واژه درفارسی فعّال است و درگویش دیزبادی چون نیازی به واژه جدیدپیدا نمی شود غیر فعّال مانده است.
مثل واژه های ساده زیر:
سبز: سوز(savz) بنفش: بنوش(bnavsh) برگ: (بلگ)(balg) دیوار: دوال(deval)
نان: نو(no) قند: قن(ghan) جوراب: جُراب(gorab) کفش: کَوش(kavsh)
آب: آو(av) سوراخ: سُلاخ(solakh) پدر: پیَر(piar) مادر:مار(mar) درخت:درَخ (drakh) فنجان: فِنجُو(fenjo) آبیاری: اَویَیی(avyaie) ;کشمش: کیشمیش(kishmish)
خشت: خیش (khish) برادرشوهر: برَرشو (brrshoo) خواهر: خُوهَر(khov har برادر: بُرار (borar) چهار: چار char))
اشتقاق از راه پسوند:
1-پَسوَند ( ای): اسم باضافه( ای) = صفتی که نشان دهنده جنس مصنوع است مثل چوب= چُوی(chovi)
2-اسم با اضافه (ای)= صفتی است که اصلیّت چیزی رانشان می دهدمثل آسُمو=آسمان=آسمونی خاک=خَکی=خاکی
پسوند (اوک) ok
این پسوند با اسم ترکیب می شودو صفتی می سازدکه نشان دهنده زیادروی در کاری یا صفتی است مثل خیل = خیلُّک پَفج= پُفچُک
پسوند (ناک) nak
این پسوندبا اسم ترکیب می شود و صفت می سازدمثل هَول= هولناک
پسوند(دو) du
این پسوند با اسم ترکیب می شود و اسم تازه ای می سازدکه به مفهوم دربرارنده چیزی است. مثل گل= گلدو، نمک=نمکدو ، قن=قندو، چای=چایدو، قلم=قلمدو، نو=نوندو
پسوند (استو)estoo
این پسوند با اسم ترکیب می شود و نام مکان را مشخّص می کند مثل (تود=توت) تودستو
باغ=باغستو (جمع باغستان) قبر= قُبرُستو
اشتقاق از راه پیشوند
1-پیشوندna: این پیشوند با اسم و صفت ترکیب می شود و اسم و صفت تازه ای می سازد که غالباً متضمّن نفی است مثل خُش=(ناخُش) بیمار،
2-پیشوندb: این پیشوندبا اسم ترکیب می شود و صفت می سازد مثل ِمار( بِمار)
مقایسه آوایی میان زبان رسمی فارسی و گویش دیزباد
درمقایسه واژه های گویش دیزباد با فارسی رسمی، ازنظر آوایی تفاوتهایی به چشم می خورد:
مصوّت (آ) فارسی (آوازکننده یا لرزش آواها) پیش ازصامت پایانی (n) در گویش دیزبادی مصّو ت (o) ظاهر می شود مثل:
نان=نُ(no) جان=جُjo ، حیوان=حَیوُ(hayvo) فراوان=فرَوُ(fravo) بیابان=بیَوُ(biyavo
مصوّت (آ) فارسی پیش از (eوn) به این صورت ظاهرمی شود: خانه= خَنَه(khana)، شانه =شَنَ(shana) دانه =دَنَ(dana) بهانه =بَنَ(bana)
مصوّت (آ) فارسی پیش ازصامت (اِم) پایانی در دیزباد به شکل(o)ظاهرمی شودamبه om
شام=شُم(shom)، خام =خُم (kho) حمام =حَمُم (hamom)، تمام =تَمُم (tamom)
مصوت (آ) فارسی پیش ازصامت میانی (m)دردیزباد به شکل زیرظاهرمی شود:
حجامت = حَجَمَت (hajamat)سلامت = سلَمَت (slamat)
مصّوت (آ) فارسی رسمی پیش ازصامت های (b)و(v) دردیزبادی به شکل زیرکه صامت (ب) یا (و) فارسی پدیدارنمی شود:
آب =آو (av) تاب = تاو (tav) خواب =خاو(khav) مهتاب = مَهتُو(mahtav)
8-مصّوت(آ) فارسی پیش ازگروه (ف باضافه صامت) برابرمصوّت مرکّب زیر در می آید افسار=اوسار(AVSAR) درفش=دَروش(DRAVSH)، کفش=کَوش(KAVSH)
9-صوت (آ) فارسی پیش ازصامت (ب) که پس ازآن مصوتی نیامده باشد.
شب = شَو (shav) لب= لَو( (lav)
دیزباد سر از سایت هواشناسی فرانسوی lachainemeteo در آورد
«دیزباد وطن ماست»- سایت فرانسوی هواشناسی lachainemeteo یکی از سایت های معتبر هواشناسی است که در آن می توانید آب و هوای لحظه ای دیزباد را ملاحظه فرمایید.
به گزارش دیزباد وطن ماست، در سال های اخیر سایت های هواشناسی زیادی نام دیزباد را در فهرست خود ثبت کرده اند و اکنون دیزبادی ها در بیشتر زبان ها این امکان را دارند که آب و هوای دیزباد را ملاحظه نمایند.
دیزباد بدون اطلاعات در سایت Find Word
«دیزباد وطن ماست»- سایت فایند ورد به نوعی یک دیکشنری است که در مورد هر کلمه اطلاعات مورد نیاز مخاطبان را در اختیار آنها قرار می دهد.
دو واژه دیزباد علیا و دیزباد بالا به زبان انگلیسی در این سایت قرار گرفته است اما هنوز صفحه برای این دو واژه بهینه نشده است.
امیدواریم که علاقه مندان و صاحبنظرات در این صفحات اطلاعات کافی را در باره دیزباد قرار دهند. دیزباد وطن ماست منبعی است که می توانید از آن برای تکمیل داده ها در ویکی ها استفاده کنید.
